เรียกได้ว่าเอกลักษณ์สำคัญของวัฒนธรรมการแต่งกายขมุ แตงโม ด.ญ.วรัชยา สุขยืน และเพื่อนๆ ในชุดสีดำ-แดง พาพี่ๆ ทีมงานเดินมุ่งหน้าสู่ป่าน้อยๆ ตีนเขาที่อยู่ในพื้นที่ไร่ลำซะเมอะ วันนี้พวกหนูจะพาไปทำหลามไก่ เป็นอาหารขมุที่กินกันมาแต่โบราณเลยค่ะ
แต่เราต้องไปตัดไผ่ตรงนู้น แตงโมชี้ไปในทิศทางที่มีกอไผ่กอใหญ่ ล้อมรอบด้วยต้นไม้ใหญ่หลากหลาย กอไผ่หลายกอหน้าตาคล้ายคลึงกัน คนที่ไม่รู้คงคิดว่าเป็นไผ่ชนิดเดียวกัน แต่เมื่อมากับเจ้าถิ่น ลุงอู๊ด บันเทิง คูณหาร เจ้าของไร่ลำซะเมอะแห่งนี้ ย่อมได้ความรู้ที่ยิ่งลึกมากขึ้น
คนขมุสมัยก่อนเวลาเข้าป่าก็จะตัดลำไผ่มาบรรจุอาหารและหลามกิน แต่ใช่ว่าทุกไผ่จะทำให้อาหารอร่อยทั้งหมดนะ เมนูหลามไก่เราจะใช้ไผ่ผาก เพราะมีขุยยาวๆ ในไผ่ที่ทำให้อาหารอร่อย หอมมากขึ้น
ไผ่ผาก ลำต้นสูง ใบใหญ่เรียวยาว เนื้อไม้ไม่แข็งเกินไป ไม่มีหนาม มีมากทางภาคใต้ จังหวัดอุทัยธานี กาญจนบุรี หลายพื้นที่นำไปทำเครื่องใช้ในบ้าน สานเป็นเข่ง เป็นตะกร้าใส่ของ แต่คนขมุใช้หลามอาหารกินมาตั้งแต่สมัยบรรพบุรุษ
กระบอกไม้ไผ่จำนวนกว่า 10 ลำ นำส่งถึงครัว โดยมีคุณป้าคุณยายในชุมชนช่วยกันปรุงเครื่องหลามไก่ ใส่เครื่องแกงที่ตำละเอียด ผสมกับไก่บ้าน และปรุงรสด้วยเกลือ กรอกทุกอย่างใส่ลงในกระบอกไม้ไผ่จนเต็ม อุดช่องกระบอกไม้ไผ่ด้วยใบแมงลักหอมหวล ก่อนนำไปหลามหรือเผาให้สุก
อาหารบอกเล่าเรื่องราววิถีการหาอยู่หากินในป่าของคนขมุในสมัยก่อน และได้เห็นถึงความพิถีพิถันในการเลือกใช้ธรรมชาติได้เหมาะสม ก่อให้เกิดเป็นเมนูชาติพันธุ์ที่มีเสน่ห์ ควรค่าแก่การเก็บรักษาทั้งความอร่อยและภูมิปัญญาให้คงอยู่สืบต่อไป
หลามไก่ เมนูชาติพันธุ์ขมุ เป็นเพียงตัวอย่างของอาหารที่มีเรื่องราวบรรพชนแฝง ให้คนรุ่นหลังรับรู้ถึงวิถีในอดีตเมนูหนึ่งเท่านั้น ยังมีอาหารชาติพันธุ์ขมุอีกหลายชนิดที่มีเรื่องราวให้บอกเล่าและเรียนรู้อีกมากทีเดียว
รู้จักชาติพันธุ์ขมุ บ้านหินตุ้ม อ.บ้านไร่ จ.อุทัยธานี ผ่านอาหารที่หลากหลายในรายการทุ่งแสงตะวัน ตอน ลำซะเมอะ แปลว่า อร่อย วันเสาร์ที่ 1 เมษายน 2566 เวลา 05.05 น. ทางช่อง 3 และเวลา 07.30 น. ทางเพจทุ่งแสงตะวัน
